รองศาสตราจารย์เสนอ นิลเดช ได้รับยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ ประจำปี 2559 สาขาทัศนศิลป์ (สถาปัตยกรรมไทยประเพณี) ด้วยความรู้ความสามารถทางด้านศิลปสถาปัตยกรรม ส่งผลให้ รศ.เสนอ กลายเป็นอีกหนึ่งบุคคลคุณภาพที่ได้รังสรรค์ผลงานอันเป็นประโยชน์ทางด้านสถาปัตยกรรมไว้มากมาย
รศ.เสนอ นิลเดช เกิดเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2477 ที่จังหวัดสระบุรี ปัจจุบันอายุ 82 ปี จบการศึกษาระดับปริญญาตรีศิลปะบัณฑิต (โบราณคดี) คณะโบราณคดีมหาวิทยาลัยศิลปากร เมื่อพ.ศ. 2505 ได้รับประกาศนียบัตรชั้นสูง สถาปัตยกรรมไทย มหาวิทยาลัยศิลปากร ใน พ.ศ. 2517 เริ่มเข้ารับราชการเป็นอาจารย์ตรีที่คณะสถาปัตยกรรมไทย มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ. 2508 และรับราชการมาตลอด จนกระทั่งเกษียณอายุราชการในตําแหน่งรองศาสตราจารย์ระดับ 9 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ พ.ศ. 2538
หลักการออกแบบสถาปัตยกรรมของรศ.เสนอ นิลเดช ได้รับแรงบันดาลใจมาจากความรักในวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ โบราณคดี คติ–สัญลักษณ์ สร้างสรรค์ผลงานโดยรวมเอางานจิตรกรรม ประติมากรรม สถาปัตยกรรม นาฏศิลป์ และดนตรี ให้สัมพันธ์กับประโยชน์ใช้สอยของสถาปัตยกรรมแต่ละชิ้น และพัฒนาผลงานให้โดดเด่น เป็นอัตลักษณ์เฉพาะ ด้วยความรู้ความสามารถจึงทำให้ได้รับเชิญไปเป็นอาจารย์บรรยายพิเศษทางด้านสถาปัตยกรรมไทยในสถาบันการศึกษาหลายแห่ง เป็นที่ปรึกษาและกรรมการของหน่วยงานต่าง ๆ มากมาย รวมทั้งมีการตีพิมพ์เผยแพร่องค์ความรู้ทางสถาปัตยกรรมไทยผ่านสื่อสิ่งพิมพ์จำนวนมาก
ผลงานการออกแบบของ รศ.เสนอ นิลเดช ส่วนใหญ่แล้ว เขาจะเป็นผู้กำหนดรายละเอียดต่าง ๆ ขึ้นเองทั้งหมด ทั้งการกำหนดแนวคิดของงาน และรายละเอียดต่าง ๆ รวมทั้งการตรวจแบบก่อสร้าง ก็ทำด้วยตนเองเช่นกัน
ผลงานออกแบบของ รศ.เสนอ นิลเดช ตัวอย่างเช่น
– ออกแบบพระอุโบสถวัดศรีบุรีรัตนาราม จังหวัดสระบุรี
– ออกแบบพระอุโบสถวัดบึงทองหลาง กรุงเทพฯ
– ออกแบบศาลาไทยท่าอากาศยานนานาชาติสุวรรณภูมิ จังหวัดสมุทรปราการ
หนังสือและตําราวิชาการ ตัวอย่างเช่น
– หนังสือ “พระบรมมหาราชวัง และวัดพระแก้ว” พิมพ์ที่ โรงพิมพ์คุรุสภา ลาดพร้าว กรุงเทพฯ
– หนังสือ “ศิลปะสถาปัตยกรรมล้านนา” พิมพ์ที่ โรงพิมพ์บํารุงนุกูลกิจ กรุงเทพฯ
– หนังสือ “สมุดภาพสถาปัตยกรรมไทย” พิมพ์ที่ บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จํากัด (มหาชน) จํานวน ๑,๐๐๐ เล่ม
รศ.เสนอ นิลเดช ไม่เพียงถ่ายทอดความรู้ ปลุกจิตสำนึกให้คนไทยรักและหวงแหนศิลปกรรมไทยเพียงอย่างเดียว แต่ความสามารถอันโดดเด่นของท่าน ส่งผลให้ได้รับเชิญเป็นที่ปรึกษาของราชการ อาทิ กรมศิลปากร เช่น การบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม โครงการอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย เป็นต้น
ทั้งนี้ ผู้ที่ได้รับรางวัลศิลปินแห่งชาติประจำปี 2559 ในสาขาต่าง ๆ มีดังนี้ สาขาทัศนศิลป์ ได้แก่ นางคำสอน สระทอง (ประณีตศิลป์-ทอผ้า), นายเดโช บูรณบรรพต (ภาพถ่าย) และ นางลาวัณย์ อุปอินทร์ (จิตรกรรม) สาขาศิลปการแสดง ได้แก่ นายธนิสร์ ศรีกลิ่นดี (ดนตรีไทยสากล), นางบัวเรียว รัตนมณีภรณ์ (การแสดงพื้นบ้าน-ช่างฟ้อน), นายสมบัติ เมทะนี (ภาพยนตร์และละครโทรทัศน์) และ นายหะมะ แบลือแบ (มะยะหา) (การแสดงพื้นบ้าน-ดีเกร์ฮูลู) สาขาวรรณศิลป์ ได้แก่ นายกิตติศักดิ์ มีสมสืบ, นางชูวงศ์ ฉายะจินดา, นายธัญญา สังขพันธานนท์ และ ศ.พิเศษ เรืองอุไร กุศลาสัย
Source: tci-thaijo, culture
